GAI xodimi bilan qanday gaplashish kerak: haydovchi huquqlari va inspektor majburiyatlari
Yo‘l harakati xavfsizligi xizmatining inspektori sizni to‘xtatdimi? U holda nima qilish kerakligini aniq bilishingiz kerak: inspektor kimligini aytishi, to‘xtatish sababini tushuntirishi shart. Faqat shundan keyingina hujjatlar tekshiriladi. Siz esa — o‘z huquqlaringizni bilishingiz, suhbatni videoga olish va qonuniy asosda e’tiroz bildirishingiz mumkin.
Bu maqolada siz haydovchi sifatida GAI xodimi bilan qanday muloqot qilish, qanday savollar berish va nimani talab qilish huquqiga ega ekanligingiz haqida tushunarli tilda ma’lumot olasiz. Maqola O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 1-dekabrdagi 975-son qaroriga asoslanadi.
Inspektor nima qilishga majbur?
GAI xodimi avtomobilni to‘xtatishga haqli, ammo buning uchun qonunda aniq belgilangan asoslar bo‘lishi kerak. Masalan, haydovchining qoidabuzarligi ko‘z bilan yoki radar yordamida aniqlansa, avtomobil yoki undagi shaxslar qidiruvda bo‘lsa, yo‘l-transport hodisasi bo‘yicha guvohlik zarur bo‘lsa yoki maxsus reyd o‘tkazilayotgan bo‘lsa — to‘xtatish qonuniy hisoblanadi. Shuningdek, hujjatlarni tekshirish yoki yukni nazorat qilish maqsadida ham avtomobil to‘xtatilishi mumkin.
Bundan tashqari sabablarga ko‘ra to‘xtatish — qonun buzilishi hisoblanadi. Buni haydovchilar yaxshi bilib olishi kerak.
To‘xtatish tartibi qanday bo‘lishi kerak?
Avvalo, YPX xodimi avtomobilga yaqinlashib, o‘zini tanishtirishi shart: lavozimi, familiyasi, unvoni, xizmat guvohnomasi va ko‘krak nishonining raqamini ochiq holda ko‘rsatadi. Shundan so‘ng to‘xtatish sababini tushuntirib beradi. Barcha holatlarda mobil videokamera yoqilgan bo‘lishi kerak. GAI xodimi videoyozuv olib borilayotganini haydovchiga bildiradi va bu yozuv keyinchalik dalil sifatida foydalanilishi mumkinligini ogohlantiradi.
Haydovchi esa — o‘z navbatida, quyidagilarga haqli: xizmat guvohnomasini ko‘rishni talab qilish, videoyozuv yo‘qligida hujjat ko‘rsatmaslik, suhbatni o‘z telefonida videoga olish (agar maxsus taqiqlov belgisi mavjud bo‘lmasa). Vazir Azizmurod Tashpulatovning ko‘rsatmasiga ko‘ra, GAI xodimlari bunday suratga olishlarga to‘sqinlik qilmasligi lozim.
Mashinadan tushish kerakmi?
Odatda, haydovchi avtomobilda qolishga haqli. Faqatgina quyidagi hollarda mashinadan tushishi shart: spirtli ichimlik iste’mol qilganlikka gumon bo‘lsa, agregat raqamlari tekshirilar ekan, sog‘lig‘i avtomobil boshqarishga xavf tug‘dirayotgan bo‘lsa. Jismoniy imkoniyati cheklangan fuqarolar esa, albatta, bundan mustasno.
Radar, kamera va sertifikat: haydovchining huquqlari
Agar inspektor sizning tezlikni oshirganingizni radar orqali aniqlasa, u sizga radar ko‘rsatkichini ko‘rsatishi, va istagingizga binoan radar sertifikatini taqdim qilishi shart. Shu o‘rinda eslatib o‘tamiz: sertifikatsiz, muddatidan o‘tgan yoki ro‘yxatga olinmagan radar qurilmalari orqali tayyorlangan protokollar yuridik kuchga ega emas.
Shuningdek, YPX xodimi xizmat hududidan tashqarida protokol rasmiylashtirgan bo‘lsa, bu holat bo‘yicha ichki tekshiruv o‘tkaziladi va bayonnoma haqiqiy hisoblanmasligi mumkin.
Reyd vaqtida haydovchi nimalarni bilishi kerak?
Maxsus tadbirlar — bu reydlar, patrul nazorati va boshqa tekshiruvlar bo‘lib, ular faqat Ichki ishlar vazirligi tasdiqlagan reja asosida o‘tkaziladi. Agar sizning avtomobilingiz ana shunday tadbir davomida to‘xtatilgan bo‘lsa, siz quyidagilarni talab qilishga haqlisiz: to‘xtatish sababini, tadbir maqsadini va ishtirok etayotgan inspektorning mazkur reydda qatnashayotgan-qatnashmayotganini. Biroq reydning nomi, hajmi va hujjatlari sizga ko‘rsatilmaydi. Siz bu tadbir mavjudligini dispetcherlik xizmatidan yoki YPX bo‘lim boshlig‘idan telefon orqali tekshirishingiz mumkin.
Haydovchining eng muhim huquqlari
Har bir haydovchi GAI inspektori bilan muloqotda quyidagi huquqlarga ega:
- To‘xtatish sababini tushuntirishni talab qilish;
- Xizmat guvohnomasi va ko‘krak nishon raqamini ko‘rishni so‘rash;
- Mobil kamera yo‘q bo‘lsa — hujjat bermaslik;
- Videoyozuv olib borish (maxsus belgi yo‘qligida);
- Radar ko‘rsatkichlari va moslama sertifikatini ko‘rish;
- Protokol bilan tanishish va uning suratini olish;
- Qonunga zid holatlar bo‘yicha sudga yoki yuqori organlarga shikoyat qilish.
Inspektorning majburiyatlari
Inspektor o‘z xizmatini faqat ochiq ravishda — belgilangan hududda, xizmat avtomobilida va yoqilgan kamera bilan olib borishi kerak. U o‘zini tanishtiradi, sizga hurmat bilan murojaat qiladi va barcha harakatlari bo‘yicha tushuntirish berishga majbur. Shuningdek, u sizga har qanday bayonnomani huquqlaringizni tushuntirgan holda taqdim etishi kerak.
Xulosa
GAI bilan muloqotda muhim qoida shuki: siz o‘zingizni himoya qilishingiz uchun avvalo qonunni bilishingiz kerak. Buning uchun bu maqolani saqlab qo‘ying, ulashing va eslab qoling — qonunni bilgan haydovchini hech kim qo‘rqitolmaydi.
-
-
-
-
-
-
